จากข้อมูลของธนาคารโลก ประเทศไทยมีอัตราการเป็นเจ้าของบัญชีธนาคารสูงถึงร้อยละ 82 เป็นอันดับที่ 3 ของอาเซียน รองจาก สิงคโปร์ และ มาเลเซีย ที่อยู่ที่ร้อยละ 98 และ 85 ตามลำดับ 

อย่างไรก็ตามตัวเลขเงินกู้นอกระบบของไทยกลับโตอย่างต่อเนื่อง แม้ภาครัฐจะใช้มาตรการ “นาโนไฟแนนซ์” และ “พิโกไฟแนนซ์” เพื่อนำลูกหนี้นอกระบบให้เข้ามาอยู่ในระบบอย่างถูกต้อง ซึ่งหมายความว่ามาตรการที่ใช้อยู่ในปัจจุบันยังไม่ตอบโจทย์มากนัก

ธนาคารเพื่อ ‘คนนอกระบบ’ ของ ‘ฟิลิปปินส์’ 

ประเทศฟิลิปปินส์แท้จริงแล้วเผชิญปัญหาประชากรอยู่นอกระบบธนาคารมากกว่าประเทศไทยหลายเท่า ตัวเลขการเป็นเจ้าของบัญชีธนาคารของฟ��ลิปปินส์อยู่ที่เพียงร้อยละ 34 เท่านั้น

'จัสโต เอ ออร์ทิซ' ประธานธนาคารยูเนี่ยนแบงก์ของฟิลิปปินส์ กล่าวว่า ตัวเลขของคนฟิลิปปินส์ที่ไม่ได้อยู่ในระบบธนาคารมีมากถึง 50 ล้านคนที่เป็นผู้ใหญ่ ซึ่งเป็นตัวเลขที่มหาศาล และธนาคารมองเห็นถึงโอกาสในการนำกลุ่มคนเหล่านี้เข้ามาสู่ระบบธนาคาร

เป้าหมายหลักของยูเนี่ยนแบงก์คือการสร้างข้อมูลทางเครดิตให้กับกลุ่มบุคคลที่ถูกทิ้งไว้ข้างหลังจากข้อจำกัดทางการเงิน จัสโต กล่าวว่า ประชาชนหลายคนดำรงชีวิตอยู่ด้วยรายได้เพียงวันละ 2 ดอลลาร์หรัฐฯ หรือประมาณ 61.5 บาท ส่งผลให้การเปิดบัญชีธนาคารกลายเป็นเรื่องไกลตัว

ผลกระทบที่ตามมาเมื่อบุคคลนั้นๆ ไม่มีข้อมูลกับธนาคารอย่างเป็นทางการ คือการขาดการเข้าถึงแหล่งเงินกู้ที่ถูกกฎหมายในยามจำเป็น โดยจัสโต กล่าวว่า ยูเนี่ยนแบงก์พยายามร่วมมือกับองค์กรในชุมชน เช่น บริษัทท้องถิ่นหรือแม้กระทั่งร้านค้าโชห่วย เพราะกลุ่มองค์กรเหล่านี้คือผู้ที่ถือข้อมูลของประชาชนที่อยู่ภายนอกระบบธนาคาร

สิ่งที่ยูเนี่ยนแบงก์พัฒนาให้องค์กรเหล่านั้นคือการเปลี่ยนสภาพให้องค์กรท้องถิ่นกลายเป็นธนาคารที่ถูกต้องตามกฎหมายเพื่อที่จะสามารถปล่อยสินเชื่ออย่างถูกต้องให้กับประชาชนได้

"พวกเขามีแรงขับเคลื่อนในการพัฒนาชุมชน แต่ส่วนมากก็ยังไม่ใช่ธนาคาร เราก็เลยทำให้เขากลายเป็นธนาคาร" จัสโต กล่าว

โดยจัสโตเสริมว่า รัฐบาลของฟิลิปปินส์ให้การสนับสนุนกับแนวความคิดนี้อย่างมาก เพราะการผลักดันให้ประเทศเติบโตไปข้างหน้าอย่างมีเสถียรภาพเป็นหนึ่งในเป้าหมายหลักของประเทศ

หัวใจสำคัญของระบบ

สิ่งสำคัญที่ระบบธนาคารต้องมีคือความปลอดภัยพื้นฐาน ต้องสามารถทำงานตลอดเวลาและมีระบบการจัดการคุณภาพในองค์กรแบบซิกส์ซิกมา ที่อนุญาตให้เกิดความผิดพลาดได้เพียง 3 ครั้ง จากธุรกรรมทั้งหมด 1 ล้านครั้ง 

"เรากำลังพูดถึงเงินทั้งหมดที่ประชาชนมี ถ้าเกิดความผิดพลาดมันจะกลายเป็นหายนะ" จัสโต กล่าว

ระบบธนาคารที่ไม่ทอดทิ้งประชาชนเป็นระบบธนาคารที่ทุกประเทศต้องมี เงื่อนไขการมีเงินไม่เพียงพอในการเปิดบัญชีของประชาชนไม่ควรถูกนำมาเป็นข้ออ้างในการทิ้งใครไว้ข้างหลัง เพราะรัฐบาลยังมีอีกหลายวิธีในการช่วยเหลือประชาชน คำถามสำคัญคือ รัฐบาลเลือกที่จะทำหรือไม่