ต่างประเทศ
ไม่น่าเชื่อถือ? สถานะสหรัฐฯ หลังถอนตัวจากข้อตกลงกับอิหร่าน
ผลกระทบจากการตัดสินใจของนายโดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีของสหรัฐฯ ที่ประกาศถอนตัวจากข้อตกลงนิวเคลียร์กับอิหร่าน ยังคงเป็นที่ถกเถียงกันอย่างเผ็ดร้อน คำถามสำคัญ คือ เหตุใดสหรัฐฯ ต้องถอนตัว นายทรัมป์ระบุในคำแถลงว่าตามข้อตกลงนี้อิหร่านได้เปรียบมากเกินไป ข้อตกลงไม่มีส่วนช่วยทำให้อิหร่านยุติการพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์ เขาอ้างว่า ต่อให้อิหร่านทำตามข้อตกลงอย่างเต็มที่ ก็จะยังสามารถพัฒนานิวเคลียร์ขึ้นมาใหม่ได้ในระยะเวลาอันสั้น
ข้อตกลงนิวเคลียร์อิหร่านนี้เป็นข้อตกลงที่สหรัฐฯ รัสเซีย จีน อังกฤษ เยอรมนี และฝรั่งเศส ทำขึ้นกับอิหร่าน ซึ่งลงนามกันไปเมื่อปี 2015 เห็นกันว่าเป็นผลงานชิ้นสำคัญของนายบารัก โอบามา อดีตประธานาธิบดี ที่ต่อรองจนทำให้อิหร่านยอมทำข้อตกลงที่จะยุติการพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์ แลกกับการยกเลิกมาตรกาคคว่ำบาตรห้ามเอกชนของตนทำธุรกิจกับอิหร่าน ซึ่งช่วยลดความตึงเครียดในเวลานั้นและลดเงื่อนไขความขัดแย้งในเวทีโลกได้่อย่างสำคัญ
นายโอบามาแสดงปฏิกิริยาว่า การตัดสินใจถอนตัวหนนี้เป็นความผิดพลาดอย่างร้ายแรง เขาอ้างว่า พันธมิตรของสหรัฐฯ รวมไปถึงรัฐมนตรีกลาโหมคนปัจจุบัน และบรรดาผู้เชี่ยวชาญอิสระ ล้วนแล้วแต่เห็นว่าข้อตกลงนี้ได้ผล การตัดสินใจเช่นนี้ยังเป็นการหันหลังให้กับพันธมิตรของตนเอง และในที่สุดแล้วผลที่จะได้นั้น สหรัฐฯ อาจจะต้องรับมือกับอิหร่านที่มีอาวุธนิวเคลียร์ หรือไม่ก็สงครามในตะวันออกกลาง
อันตรายอีกอย่างคือจะทำให้ประเทศต่างๆ ในภูมิภาคที่ตึงเครียดอยู่แล้วแข่งขันกันสะสมอาวุธด้วย เขาชี้ด้วยว่า การถอนตัวจากข้อตกลงที่ไปทำเอาไว้ต่างๆ ยังจะกระทบความน่าเชื่อถือของสหรัฐฯ ทำให้สหรัฐฯ ขัดแย้งกับพันธมิตรของตัวเอง
ยังมีบุคคลสำคัญอีกหลายคนออกมาแสดงความเห็นในทำนองเดียวกันกับนายโอบามา โดยเฉพาะปัญหาที่สำคัญอีกข้อคือ นายทรัมป์ไม่มีแผนใดๆ รองรับหลังการถอนตัวหนนี้
สำนักข่าวเอบีซีมีรายงานในเชิงวิเคราะห์ที่ชี้ว่า สิ่งที่นายทรัมป์อ้างบางประการอาจไม่จริง เช่นว่าข้อตกลงไม่มีผลในการจำกัดวงอิหร่านจากการพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์ รายงานชี้ว่า ในช่วงเวลาก่อนทำข้อตกลงนั้น อิหร่านกำลังพัฒนาระเบิดนิวเคลียร์จนใกล้จะได้ผลภายในอีกเพียงไม่กี่เดือนเท่านั้น ข้อตกลงนี้ได้ลดขีดความสามารถของอิหร่าน จะทำให้ไม่สามารถผลิตระเบิดนิวเคลียร์ได้ หากยกเลิกข้อตกลงวันนี้ อิหร่านยังจะต้องใช้เวลาเป็นปีกว่าจะกลับไปเริ่มพัฒนาใหม่ได้
(ฮัสซัน โรฮานี ปธน.อิหร่าน ระบุว่าเขาได้ส่งเจ้าหน้าที่ระดับสูงไปเจรจากับประเทศที่ยังไม่ถอนตัวจากข้อตกลง)
รายงานชี้ว่า คำพูดของทรัมป์อาจจะทำให้เข้าใจกันไปว่า อิหร่านหลอกลวงไม่ทำตามข้อตกลง อันที่จริงแล้ว องค์การพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศรายงานเรื่อยมาว่าอิหร่านทำตามข้อตกลงด้วยดี และข้อมูลนี้เป็นที่ยอมรับในหมู่ประเทศพันธมิตรของสหรัฐฯรวมไปถึงอิสราเอล
ส่วนข้ออ้างของนายทรัมป์ที่ว่าตามข้อตกลงนี้ ได้มีการมอบเงินให้อิหร่านเอาไปใช้ได้อย่างฟุ่มเฟือยหลายพันล้านดอลลาร์นั้น ทั้งเอบีซีและเวบไซท์โพลิติแฟคระบุว่า ที่จริงแล้วข้อตกลงดังกล่าวเพียงยินยอมให้อิหร่านนำเงินหรือทรัพย์สินของตนเองที่ถูกประเทศตะวันตกระงับเอาไว้ในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของมาตรการคว่ำบาตรไปใช้ได้ สหรัฐฯเองจ่ายเงินให้อิหร่าน 1,700 ล้านดอลลาร์ แต่เป็นเงินชดใช้หนี้เดิมบวกกับดอกเบี้ยจากสัญญาที่จะขายอาวุธให้อิหร่านในสมัยของพระเจ้าชาห์ ซึ่งอิหร่านจ่ายเงินให้สหรัฐ ไปแล้ว 400 ล้านดอลลาร์ แต่สหรัฐฯไม่ได้ส่งมอบอาวุธ
ข้ออ้างของทรัมป์อีกข้อบอกว่า นานาชาติเข้าตรวจสอบสถานที่ต่างๆของอิหร่านได้ไม่เต็มที่ มีข้อจำกัด ความจริงก็คือเจ้าหน้าที่ขององค์การพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศสามารถเข้าตรวจสอบสถานที่ต่างๆ ได้ แต่อิหร่านจะต้องยินยอมโดยให้คำตอบภายในเวลา 24 วัน เว็บไซต์โพลิติแฟกท์ยังบอกด้วยว่า นายทรัมป์อ้างข้อมูลใหม่จากอิสราเอล
อันที่จริงแล้วสิ่งที่อิสราเอล โดยนายเบนจามิน เนทันยาฮู นายกรัฐมนตรี นำมาเปิดเผย มาจากข้อมูลที่สายลับอิสราเอลไปขโมยมาได้นั้น ส่วนใหญ่เป็นข้อมูลเดิมที่เป็นที่รู้กันอยู่แล้ว
ที่จริงแล้วเงินดังกล่าวเป็นเพียงการยินยอมให้อิหร่านนำเงินของตนที่ถูกตะวันตกระงับเอาไว้ไปใช้ได้ ส่วนสหรัฐฯที่จ่ายเงินให้อิหร่าน ก็เป็นเงินชดใช้หนี้เดิมบวกกับดอกเบี้ยจากสัญญาขายอาวุธที่ไม่ได้ส่งมอบอาวุธให้
การตัดสินใจหนนี้ทำให้นายทรัมป์ถูกวิจารณ์อย่างหนัก โดยเฉพาะจากในประเทศที่เห็นว่า เจตนาแท้จริงของนายทรัมป์คือการทำลายคู่แข่งทางการเมือง บรรดาผู้ใช้โซเชียลมีเดียจำนวนมากยังถกด้วยว่า ที่ผ่านมานายทรัมป์ได้ทยอยยกเลิกนโยบายและข้อตกลงต่างๆ ที่นายโอบามาได้ไปตกลงหรือริเริ่มเอาไว้เพื่อจะลบล้างผลงานของนายโอบามา ขณะที่ฝ่ายผู้สนับสนุนนายทรัมป์ต่างชื่นชมและเห็นว่านายทรัมป์รักษาสัญญาที่ให้ไว้ในระหว่างการหาเสียง ยังมีคนจำนวนมากวิตกกับสถานะของสหรัฐฯ ในเวทีการเมืองระหว่างประเทศว่าตกต่ำลงไปเรื่อยๆ และการกระทำหนนี้จะส่งผลให้ความขัดแย้งปะทุขึ้นมาใหม่ในตะวันออกกลางถึงขั้นเกิดสงคราม
นักวิจารณ์บางรายระบุว่า การตัดสินใจเช่นนี้จะส่งผลต่อสถานะสหรัฐฯ ในสายตาของเกาหลีเหนือว่าเชื่อถือไม่ได้ ในขณะที่นายทรัมป์กำลังจะส่งเจ้าหน้าที่ระดับสูงไปสานต่อเพื่อระงับการพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์ ผลของการตัดสินใจของนายทรัมป์กระทบธุรกิจที่ทำธุรกิจกับอิหร่าน โดยโครงการแรกที่ได้รับการเปิดเผยแล้วว่าจะได้รับผลกระทบก็คือข้อตกลงของโบอิ้งและแอร์บัสที่จะขายเครื่องบินให้อิหร่านมูลค่า 39,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ
ข่าวที่เกี่ยวข้อง:
