คิดเล่นเห็นต่างจากเกียวโต อาทิตย์นี้ คำผกากับ อ.ปวิน ชัชวาลพงศ์พันธุ์ เล่าถึงประสบการณ์การทำเทปครั้งแรก แล้วเจอดี..เพราะมีพลเมืองมาขับไล่ไม่ยอมให้ถ่ายทำในวัดเก่าแก่ โดยด้านหลังเป็นฉากสุสาน  คุณลุง ได้ทำหน้าที่  active citizen หรือกัมมันตะ พลเมืองตามที่ น.พ.ประเวศ วะสี ราษฏรอาวุโสพูดถึง ซึ่ง อ.ปวิน มีคำถามค้างคาใจว่าตอนที่เกิดรัฐประหาร "หมอประเวศไปอยู่ไหน หรือว่ามุดอยู่ใต้รถถัง"ทำไมถึงออกมาพูดถึงการปฎิรูปการเมือง

 

การเมืองในญี่ปุ่นมีการจัดการกันอย่างไร ทำไมกองทัพและจักรพรรดิญี่ปุ่นถึงไม่มาแทรกแซงทางการเมือง ทั้งที่ก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 กองทัพและจักรพรรดิ มีบทบาททางการเมืองมาก อ.ปวิน ได้อธิบายว่า การที่ประเทศที่มีประชาธิปไตยสมบูรณ์แบบ ซึ่งแต่ละองค์กรมีหน้าที่ของตนเองไม่ก้าวก่ายกัน

 

ในช่วงก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 มีกามิกาเซ่ เป็นสายลมแห่งพระผู้เป็นเจ้าทำร้ายล้างคนไปทั่วโลก อ.ปวิน วิเคราะห์ว่า การเมืองของญี่ปุ่นในช่วงนั้นคล้ายกับเยอรมนี ที่กองทัพ และชนชั้นนำ เป็นผู้กำหนดทิศทางการเมือง เช่นเดียวกับญี่ปุ่น บทบาทของมหาจักรพรรดิถือว่าเป็นศูนย์รวมทางด้านจิตใจ สามารถbuilt up emotion ให้คนออกไปล่าอาณานิคมและสามารถสละชีวิตได้ แต่ที่มีการเปลี่ยนไม่ใช่เฉพาะปัจจัยภายในเท่านั้น แต่เป็นผลจากสงครามโลกครั้งที่  2 ญี่ปุ่นแพ้สงคราม ทำให้คนญี่ปุ่นตายไป 3 ล้านคน แต่ก็ไม่ชนะ แต่จุดที่สหรัฐยอมไม่ได้ คือการไปทิ้งระเบิดที่ Pearl Harborทำให้สหรัฐต้องหยุดญี่ปุ่นด้วยทิ้งระเบิดปรมาณู ที่ นางาซากิและฮิโรชิม่า ตรงจุดนั้นทำให้สถาบันจักรพรรดิอยู่ในภาวะล่อแหลมอย่างมาก ทำให้จักรพรรดิสูญเสียความชอบธรรมไป และสหรัฐเดินเข้ามาญี่ปุ่น เป็น Modern state สร้างรัฐธรรมนูญใหม่ด้วย กำจัดบทบาทของกองทัพ และจักรพรรดิ

 

คำผกาบอกว่า มีรัฐธรรมนูญ 2 มาตรา ที่ถือว่าเป็นคณูปการต่อญี่ปุ่นคือ มาตรา 4 จักรพรรดิไม่มีอำนาจกับการเมืองและรัฐบาล ,มาตรา 8  ห้ามบริจาคและรับทรัพย์สินเกินกำหนด จะโดยพระราชกุศลก็ไม่ได้ ดังนั้นจักรพรรดิก็อยู่ได้ด้วยงบประมาณของรัฐ เป็นงบให้ใช้ส่วนตัว 324  ล้านเยน,เงินเพื่อกิจกรรมที่เป็นทางการ 5,683 ล้านเยน,เงินเพื่อรักษาศักดิ์ศรีตระกูล  288 ล้านเยน, ในความรู้สึกของ อ.ปวิน และคำผกามองว่าน้อยไป แต่ในความรู้สึกของคนญี่ปุ่นเห็นว่าให้เยอะมากเกินไป

 

ส่วนการบริจาคเงินของจักรพรรดิ ห้ามให้ใครเกิน 18 ล้านเยน รับบริจาคได้ไม่เกิน 6 ล้านเยน จะรับรถยนต์คันหนึ่งก็ยังไม่ได้ ซึ่ง อ.ปวิน บอกว่าขบวนการตรวจสอบเป็นไปอย่างเข้มข้นทุก 3 เดือนจะต้องแจ้งงบรายงานบัญชีการใช้จ่ายต่อสาธารณะให้ประชาชนทราบว่ามีการใช้เงินภาษีประชาชนไปใช้อย่างคุ้มค่าหรือไม่

 

คำผกามองว่า ภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งจักรวรรดิญี่ปุ่น ที่สหรัฐบัญญัติขึ้นมาเป็นการห้ามสถาบันจักรพรรดิ สร้างบารมีทางวัฒนธรรมด้วย หากไม่มีการบัญญัติตรงนี้  จักรพรรดิจะมีโครงการแจกเงิน ให้เด็กกำพร้า การกุศลต่างๆ เชื่อว่าภายใน 30 ปีทุกอย่างจะเปลี่ยนไป ทุกคนก็จะคิดว่าตรงนี้  โครงการนี้สมเด็จพระจักรพรรดิ และจักรพรรดินี ให้การสนับสนุน เมื่อนายพลดักลาส แมคอาเธอร์ มาที่ญี่ปุ่นได้ยืนถ่ายรูปร่วมกับจักรพรรดิญี่ปุ่น โดยถือว่าพระองค์เป็นบุคคลธรรมดา ซึ่งเป็นลักษณะการเมืองเชิงสัญลักษณ์

 

อ.ปวิน พูดถึง รธน.มาตรา 9 ที่ระบุห้ามกองทัพญี่ปุ่นเข้ามามีบทบาททางการเมืองและความรุนแรงกับประเทศเพื่อนบ้าน เพื่อเป็นการลดความก้าวร้าวของญี่ปุ่น แต่ถ้าญี่ปุ่นไม่แพ้สงคราม จะทำให้ญี่ปุ่นเป็นเจ้าภูมิภาคนี้ และมีความรุนแรง และฝังรากลึกทางทหารต่อไป เช่นไทยที่ปล่อยให้ทหาร ฝังตัวทางการเมือง และถอนตัวลำบาก