"เคยชี้แจงถึงขั้นขนาดว่าถ้าจะให้ลาพักร้อนไปเพื่อให้ท่านแก้ปัญหาสักสองสัปดาห์หรือ 1 เดือนก็ยินดีที่จะทำให้ แต่เมื่อเราปฏิเสธ เขาก็มาถามย้ำว่าจะลาออกไหม เมื่อผมไม่ลาออก เขาก็มาถามย้ำว่า เขาขอยึดอำนาจตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นไป"

'ชัยเกษม นิติสิริ' ที่วันนี้เขาคือ 1 ใน 3 แคนดิเดตนายกรัฐมนตรีของพรรคเพื่อไทย ย้อนเล่านาทีที่เขาเป็น รมว.ยุติธรรมและหัวหน้าฝ่ายรัฐบาลในรัฐบาลรักษาการ น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ก่อนเหตุการณ์ความขัดแย้งทางการเมืองจะนำไปสู่การทุบโต๊ะประกาศยึดอำนาจการปกครองประเทศเมื่อวันที่ 22 พ.ค. 2557 ด้วยอำนาจในมือของพล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ขณะดำรงตำแหน่ง ผบ.ทบ. ก่อนจะได้รับตำแหน่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ในเวลาต่อมา

เหตุการณ์เมื่อเกือบ 5 ปีก่อน 'ชัยเกษม' คือ 1 ในตัวแทนฝ่ายรัฐบาลรักษาการขณะนั้น ที่ถูกกองอำนวยการรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ (กอ.รส.) เรียกให้ไปร่วมวงประชุมคู่ขัดแย้ง 7 ฝ่ายเพื่อหาทางออกจากความขัดแย้งที่สโมสรทหารบก ถนนวิภาวดี - รังสิต

ก่อนถึงนาทีที่ผู้นำกองทัพในขณะนั้นจะออกมาอ่านประกาศ คสช. ฉบับที่ 1/2557 เรื่องการควบคุมอำนาจการปกครองประเทศ 

แม้ 'ชัยเกษม' จะยืนยันบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2550 ว่าไม่มีบทบัญญัติใดให้รัฐบาลรักษาการ ลาออกทั้งคณะได้ระหว่างรอการเลือกตั้ง

แต่ก็ไม่สามารถใช้กฎหมายที่มีอยู่ คัดค้านการทำรัฐประหารของผู้นำกองทัพในขณะนั้นได้

เข้าสู่ปีที่ 5 ของ คสช. ที่วันนี้เหลือเวลาอีกไม่ถึง 2 วันจะถึงวันชี้ชะตาจุดเปลี่ยนการเมืองไทยอีกครั้งผ่านการออกเสียงลงคะแนนในคูหาเลือกตั้งวันที่ 24 มี.ค. 2562

'ชัยเกษม' อดีตอัยการสูงสุดและอดีต รมว.ยุติธรรม เปิดเผยที่มาแนวคิดของการผลักดันกฎหมายว่าด้วยการป้องกันการรัฐประหารผ่าน 'วอยซ์ ออนไลน์' นับจากนี้เป็นต้นไป

• อาจารย์มักพูดบนเวทีปราศรัยอยู่บ่อยคือการหยุดรัฐประหารด้วยการออกกฎหมายว่าด้วยการป้องกันรัฐประหาร

บ้านเรามีการปฏิวัติมาต่อเนื่องนานตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงการปกครอง ทุกครั้งที่ยึดอำนาจปฏิวัติ บ้านเมืองอยู่ในภาวะไม่ปกติ การทำมาหากินไม่ดี เศรษฐกิจไม่ดี ต่างประเทศไม่ยอมคบค้าที่จะทำการค้ากับเรา ไม่ได้มีผลดีต่อประเทศแม้แต่ครั้งเดียว แต่คนที่มีความสุขกับการมีอำนาจ มีผลประโยชน์โดยไม่ใช่ผู้แทนของปวงชน คือผู้ที่ทำการปฏิวัติ สิ่งเหล่านี้ไม่ควรเกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำอีก เพราะทำให้ประเทศเจ็บช้ำ

การที่พรรคเพื่อไทยจะออกกฎหมายป้องกันการปฏิวัติ การปฏิวัติตามกฎหมายอาญาเมื่อทำการปฏิวัติก็คือ กบฏ มีโทษถึงประหารชีวิตอยู่แล้ว การบังคับใช้กฎหมายตัวนี้ไม่ได้ผล เพราะศาลเคยมีแนวคำพิพากษาเมื่อมีการปฏิวัติแล้ว ผู้ที่ปฏิวัตินั้น ถ้าทำสำเร็จก็คือ รัฏฐาธิปัตย์ ถ้าไม่สำเร็จก็เป็นกบฏ ถ้าเป็นรัฏฐาธิปัตย์ ก็มีอำนาจเหนือบุคคลทั้งปวงในประเทศนี้ ซึ่งในลักษณะนี้ มันไม่ถูกต้อง ถ้าปล่อยให้ประเทศเดินทางแบบนี้เรื่อยๆ จะล้มลุกคลุกคลาน รัฐบาลจะถูกการปฏิวัติครอบงำตลอดเวลา

กฎหมายที่พรรคเพื่อไทยคิดถ้ามีการปฏิวัติ ก็มีโทษเหมือนทางอาญา ซึ่งสูงสุดก็คือประหารชีวิต และต้องระบุในกฎหมายเมื่อท่านปฏิวัติ แล้วจะไม่ได้อำนาจมาซึ่งรัฏฐาธิปัตย์ และนอกจากนั้น การปฏิวัติขึ้นมาแล้วไม่สามารถไปนิรโทษกรรมสิ่งที่ได้ทำผิด หรือหลังจากที่ปกครองประเทศในระหว่างปฏิวัติก็ดี ไม่สามารถไปอ้างให้เป็นเหตุนิรโทษกรรมได้ และการปฏิวัตินั้นความผิดเมื่อเกิดขึ้นแล้วต้องไม่มีอายุความ 

ถ้าศาลบังคับใช้กฎหมายฉบับนี้ให้ ใครปฏิวัติก็ไม่สามารถนิรโทษกรรมได้ไม่มีอายุความ คนที่จะทำก็จะคิดหนัก 

• ที่ผ่านมาผู้นำกองทัพไม่เคารพกฎหมาย ถ้าออกกฎหมายตัวนี้มาผู้นำกองทัพก็อาจปฏิวัติอีกรอบซ้ำแล้วซ้ำเล่าได้

คนที่จะคิดทำเราคงห้ามเขาไม่ได้ ถ้าศาลปรับทัศนคตินิดเดียว คนเราปฏิวัติแล้วไม่ได้อยู่จีรังตลอด ถ้าไม่ลงไปก็มีวิธีการ การปฏิวัติไม่ได้อยู่ได้ตลอด เพราะประเทศจะล่มจม ถ้ามีการเปลี่ยนแปลงหลุดออกจากอำนาจ แล้วศาลบอกว่าคุณจะอ้างไม่ได้แล้วว่ารัฏฐาธิปัตย์ มีผลย้อนหลังได้ ลงโทษประหารสักครั้งสองครั้ง การปฏิวัติก็จะหมดไปจากประเทศไทย ผมว่าเป็นเรื่องที่ทางพรรคเพื่อไทยขอให้มีกฎหมายลักษณะนี้เพื่อให้ประเทศหมดจากปฏิวัติ

เราคิดว่ากฎหมายนี้จะผ่านได้ถ้าได้เป็นรัฐบาล แต่กฎหมายจะบังคับได้หรือไม่ ต้องเรียกร้องฝ่ายตุลาการ ท่านเลิกเสียทีที่บอกว่าเป็นรัฏฐาธิปัตย์ เพราะอันนี้เป็นอยู่ได้ในขณะถืออำนาจ ถือปืนอยู่ แต่ควรไม่มีแล้วรัฏฐาธิปัตย์

• ถ้าออกกฎหมายนี้มา คสช. จะต้องถูกเอาผิดจากกฎหมายนี้หรือไม่

กฎหมายนี้ออกมาสำหรับชุดนี้ ผมเห็นว่ากฎหมายไม่ควรจะไปย้อนหลัง เมื่อเราออกกฎหมายใหม่มาแล้วก็เป็นการเตือนเขาแล้วใครจะมาทำก็ต้องรับผิดชอบ ถ้าไม่มีกฎหมายใหม่ ศาลก็ไปยึดถือแนวปฏิบัติ ดังนั้น ก็ถือว่ายอมไปอีกรอบหนึ่ง แต่หลังจากนี้น่าจะเอาจริงจัง ถ้าศาลเปลี่ยนทัศนคติไปได้ บ้านเราจะเจริญรุ่งเรืองไปมากกว่านี้ 

• การออกกฎหมายว่าด้วยการป้องกันรัฐประหาร เป็นเพราะมีที่มาจากการที่อาจารย์ชัยเกษมได้ถูกรัฐประหารเมื่อวันที่ 22 พ.ค. 2557 หรือไม่

ความจริงเรื่องการเอาผิด ไม่ใช่เพราะเหตุส่วนตัวของผมไปอยู่ในเหตุการณ์ปฏิวัติรัฐประหาร เพราะมันเป็นสิ่งที่ควรกระทำให้เกิดขึ้นเพื่อให้บ้านเมืองไม่ว่าผู้ใดก็ตามไม่ควรไปเผชิญเหตุการณ์ลักษณะนี้ สำหรับตัวผมในครั้งนั้นความจริงผมเป็นหัวหน้าคณะผู้แทนของฝ่ายรัฐบาลของท่านนายกฯ ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร เข้าไปร่วมประชุมกับผู้ที่มีความขัดแย้ง โดยฝ่ายกองทัพอ้างว่าเป็นคนกลางที่เชิญมาร่วมประชุมหาแนวคิดร่วมกันให้บ้านเมืองผ่านพ้นวิกฤตไปได้ แต่สิ่งที่ประชุม 2 วัน วันแรกให้รัฐบาลนายกฯยิ่งลัษณ์ลาออกให้มีการเลือกตั้งใหม่ ที่จริงตอนนั้นมีการเลือกตั้งจะเสร็จอยู่แล้ว ถ้าทหารช่วยให้เสร็จก็จบแล้ว

แต่เขาก็ให้พิจารณาลาออก ซึ่งก็คิดกันแล้วเราลาออกไม่ได้ เพราะรัฐธรรมนูญกำหนดให้รัฐบาลที่ยุบสภาแล้วจะต้องอยู่รักษาการไปจนกว่าจะมีรัฐบาลชุดใหม่ ไม่ได้มีอำนาจเต็มเหมือนรัฐบาล คสช. ในช่วงเลือกตั้ง ไม่สามารถแต่งตั้งโยกย้าย แต่ก้ได้ชี้แจงเราปฏิบัติตามกฎหมาย ถ้าเรายินดีลาออกจะมีคนอีกกลุ่มหนึ่งไปแจ้งความรัฐบาลนายกฯยิ่งลักษณ์ ว่าไม่ทำตามหน้าที่กฎหมายที่กำหนด ตามมาตรา 157 ของประมวลกฎหมายอาญา คือการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ

เคยชี้แจงถึงขั้นขนาดว่าถ้าจะให้ลาพักร้อนไปเพื่อให้ท่านแก้ปัญหาสักสองสัปดาห์หรือ 1 เดือนก็ยินดีที่จะทำให้ แต่เมื่อเราปฏิเสธเขาก็มาถามย้ำว่าจะลาออกไหม เมื่อผมไม่ลาออก เขาก็มาถามย้ำว่า เขาขอยึดอำนาจตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นไป ซึ่งอันนี้เป็นอะไรที่ผมเห็น พล.อ.ประยุทธ์ บอกตอนนี้ว่าจะทำตามกฎหมาย แล้วตอนผมจะทำตามกฎหมาย ท่านไม่ให้ผมทำตามกฎหมาย ท่านบังคับให้รัฐบาลนายกฯยิ่งลักษณ์ไม่ทำตามกฎหมาย มันไม่ถูกตั้งแต่ตอนนั้นแล้ว แล้วที่ไม่ค่อยพอใจผมเอง ผมมองว่าคนเป็นทหารต้องมีศักดิ์ศรี เกียรติศักดิ์ แต่เชิญคณะของผมไปประชุมแล้วจับในที่ประชุมเลยต้องการปฏิวัติ แล้ววันหลังถ้าทหารเชิญผมไปประชุม ผมจะไปไหม

จับเฉยๆไม่เท่าไรนะ จับระหว่างเดินทางไปที่ที่ควบคุมผมมีการมัดมือ ปิดตาระหว่างทางไม่อยากให้เห็นไปที่ไหน ไปที่บ้านพักมีการควบคุมตัวไม่ให้เห็นข้างนอกบ้าน มีทหารถือปืนเหมือนผมเป็นโจรก่อการร้าย ยังเข้าใจได้ว่าเมื่อปฏิวัติแล้วก็ทำเต็มรูปแบบ 

แล้วศาลบอกว่าคุณจะอ้างไม่ได้แล้วว่ารัฏฐาธิปัตย์ มีผลย้อนหลังได้ ลงโทษประหารสักครั้งสองครั้ง การปฏิวัติก็จะหมดไปจากประเทศไทย

• ทำไมถึงเกิดการรัฐประหาร 22 พ.ค. 57 วันนั้นคุยกันไม่จบหรือยังไง

เราก็ทราบแล้วว่า ทหารดูแลความมั่นคงประเทศ ถ้ามีเหตุภายในรัฐบาลมาขอช่วยคนที่พยายามก่อกวนให้การเลือกตั้งไม่เสร็จสิ้น ถ้าทหารปฏฺิบัติตามหน้าที่อย่างน้อยต้องช่วยรัฐบาล ไม่ใช่มาปฏิวัติ ซึ่งตอนแรกหลังจากปฏิวัติก็คิดว่าตอนนั้นเป็นเรื่องที่จำเป็นรักษาสถานการณ์ฉุกเฉิน แต่วันดีคืนดีท่านมาแต่งหนังสือบอกว่า เรื่องปฏิวัติท่านใช้เวลาคิดตั้ง 6 เดือนแล้วที่เชิญไปทั้งหลายคือเล่นละครทั้งนั้นแหละ

• ความเป็นไปได้เป็นห่วงเลือกตั้งที่จะเกิดขึ้น มีอุบัติเหตุทางการเมืองใช้กลไกตามรัฐธรรมนูญหรือมาตรา 44 มาขัดขวางผลเลือกตั้ง

ถ้าผู้ที่เกี่ยวข้องทุกฝ่ายปฏิบัติเต็มที่ โดยเฉพาะ กกต. ดูแลให้การเลือกตั้งครั้งนี้โปร่งใส เป็นธรรมไม่มีการทุจริต ทุกคนที่เกี่ยวข้องไม่ได้เลือกตั้งมานาน เห็นแก่ประเทศถ้าไม่ได้เลือกตั้งต่อไปจะเดินต่อไปไม่ได้ ถ้าทุกคนคิดอย่างนี้จะไม่เกิดเหตุการณ์ แต่ผมไม่มั่นใจ 100 เปอร์เซ็นต์ เพราะหากดูการเลือกตั้งล่วงหน้าเมื่อวันที่ 17 มี.ค.ที่ผ่านมา ยังมีข้อขัดข้องวุ่นวายหลายเรื่อง ทำให้ไม่ค่อยมั่นใจความเอาใจใส่ให้การเลือกตั้งครั้งนี้เป็นธรรมของ กกต. โดยเฉพาะ กกต.ชุดนี้มาจากการแต่งตั้งของ คสช. จะต้องจับตามองว่าในการปฏิบัติหน้าที่ต่อไป จะปฏิบัติหน้าที่ได้ตรงไปตรงมาหรือไม่ เพราะต่อไปจะมีเรื่องร้องเรียนให้ออกใบเหลือง ใบแดง ใบส้ม 

การเลือกตั้งล่วงหน้า บัตรเลือกตั้งไม่ได้อยู่ในสายตาประชาชนตลอดเวลา ก็เป็นห่วงจะมีใครไปทำกับบัตรเลือกตั้งเหล่านี้หรือไม่ ถ้ามีความไม่สุจริตมีผลเกินความคาดหมายประชาชนจะเป็นชนวนให้วุ่นวายได้

• เป็นห่วงการเลือกตั้งวันจริงจะวุ่นวายหรือไม่

ก็เป็นเรื่องที่น่ากังวล กกต.ก็เห็นแล้วเลือกตั้งล่วงหน้ายังมีปัญหา ดังนั้นในวันจริง ถ้าไม่ทำอะไรให้ดีขึ้นเพราะครั้งนี้จะมีคนมาเลือกตั้งมากมาย เพราะประชาชนไม่ได้เลือกตั้งมานาน มีความทุกข์เรื่องเศรษฐกิจต้องการความเปลี่ยนแปลง 

การเก็บบัตรเลือกตั้งล่วงหน้าก็เป็นที่น่ากังวล เพราะการเลือกตั้งล่วงหน้าครั้งนี้จำนวนกว่า 2 ล้านกว่าเสียงมาใช้สิทธิ เป็นคะแนนที่มี ส.ส.ได้อีก 10 กว่าคน ถ้าไม่โปร่งใสเหมือนในอดีต มีการเปลี่ยนบัตร เติมบัตร จะทำให้ผลของการเลือกตั้งไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์ของผู้ลงคะแนนเสียง ต้องฝากประชาชนผู้เกี่ยวข้องช่วยจับตามองไม่ให้ดำเนินการไม่โปร่งใส

• เป็นห่วง คสช.งัดอาวุธเด็ดหรือไม่ ถ้าผลเลือกตั้งออกมาไม่เป็นที่พอใจของ คสช.

การเลือกตั้งถ้าออกมาไม่เรียบร้อย วุ่นวาย ถ้ามีการยกเลิกเลือกตั้ง คนที่ได้ประโยชน์คือ คสช. เพราะต้องอยู่ต่อไปจัดเลือกตั้งให้เรียบร้อยตามกฎหมาย มีความเป็นห่วงอยู่พอสมควรเพราะขณะที่บ้านเมืองดีๆอยู่ยังปฏิวัติได้ มันอาจจะมีเหตุที่คนฉวยโอกาส การเลือกตั้งมีคำร้องเรียนกันมากก็ล้มเลือกตั้งให้มีการเลือกตั้งใหม่ อย่างน้อยรัฐบาลชุดนี้ก็อยู่ต่อได้อีก 

มาตรา 44 ตามบทเฉพาะกาลสามารถใช้ได้จนกว่าจะมีรัฐบาลชุดใหม่เข้ามารับมอบหน้าที่

• ยุบสภาหลังมี ส.ส. และ ส.ว. ระหว่างรอรัฐบาลชุดใหม่ทำได้หรือไม่

ถ้าอธิบายไม่ได้บ้านเมืองจะยิ่งวุ่นวายกันใหญ่ ถ้าไปถือโอกาสยุบสภาในขณะนั้น การยุบสภาถ้าไม่ใช้มาตรา 44 ตามรัฐธรรมนูญเป็นพระราชอำนาจการออกพระราชกฤษฎีกา ถ้ามันไม่มีเหตุผลที่เพียงพอผมคิดว่าคงไม่มีพระราชกฤษฎีกาเพื่อยุบสภาออกมา แต่ว่าถ้า คสช. ลุแก่อำนาจใช้มาตรา 44 ก็สามารถทำได้

• จะมีผลกระทบอะไรในทางการเมือง

โอ้...มีผลกระทบมากมายเลยครับ ถ้าทำอย่างนั้น แน่นอนที่สุดประชาชนไปเลือกตั้งเขาอยากได้คนที่เลือกไป ถ้าไม่พอใจแล้วฝ่ายรัฐบาลไม่สามารถบริหารประเทศได้คือแพ้เลือกตั้ง แล้วหาเหตุยุบสภา ผมว่าบ้านเมืองวุ่นวายยิ่งกว่าก่อนการปฏิวัติ

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• 'พท.-ปชป.'ต้านนายกฯ คนนอก เตือนจุดเสี่ยง 'ประยุทธ์' อยู่ยาว
• 'ชัชชาติ - ชัยเกษม' ย้ำปากน้ำโพกา พท. ยกจังหวัด - ดันเอาผิดรัฐประหารไม่มีอายุความ
• 'ชัยเกษม' กางพจนานุกรมยัน 'ประยุทธ์' เป็นเจ้าหน้าที่รัฐ