ชวนส่องตัวเลขรายละเอียดผู้ต้องขังในเรือนจำทั้งหมด จำนวนไม่น้อยเป็นการคุมขังระหว่างสอบสวนหรือต่อสู้คดี จำนวนมากเป็นคนสูงวัย หรือคนต้องโทษน้อย คำถามคือ ในภาวะระบาดที่คุมไม่ได้ จะมีมาตรการใดที่จะพอลดความแออัดลงได้บ้าง
ราชทัณฑ์ขยับตัวตรวจปูพรมผู้ต้องขังวันแรก 12 พ.ค.ซึ่งถือว่าช้ามาก หากเรานับว่าสังคมเริ่มรับทราบว่าผู้ต้องขังคดีการเมืองอย่าง 'จัสติน-ชูเกียรติ แสงวงค์' ติดโควิดอย่างแจ้งชัดแล้วในวันที่ 24 เม.ย.
ล่าสุด อายุตม์ สิทธิพันธุ์ อธิบดีกรมราชทัณฑ์ระบุว่า หลังเริ่มตรวจ 1 สัปดาห์ (12-16 พ.ค.) พบว่า มีผู้ต้องขังติดโควิด 9,783 คน จากเรือนจำ 8 แห่ง
- ประเทศไทยมีเรือนจำทั้งหมด 143 แห่ง ผู้ต้องขังรวมทั้งสิ้น 310,830 คน
- แม้ประชากรของประเทศไทยจะมากเป็นอันดับ 20 ของโลก แต่เรือนจำของเรากลับแออัดติดอันดับ 6 ของโลก เรื่องการระบาดของโควิดจึงเป็นเรื่องใหญ่มากเพราะเชื่อได้ว่าไม่มีทาง 'เอาอยู่'
- สมศักดิ์ เทพสุทิน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม พยายามสร้าง 10 มาตรการจัดการเรื่องนี้แต่ก็ยังไม่ใช่คำตอบที่ตรงประเด็นต่อการยับยั้งการแพร่ระบาด เพราะหัวใจของมันคือ ต้องทำให้เรือนจำแออัดน้อยลง
- เบื้องต้น กระทรวงยุติธรรมหวังจะให้กฎหมายยาเสพติดที่จะเข้าสภาต้นเดือนมิ.ย.ผ่าน จะได้ปล่อยนักโทษคดียาเสพติดราว 50,000 คนโดยใช้กำไลอีเอ็ม แต่นั่นก็ต้องรออีกหลายสัปดาห์ ท่ามกลางสถานการณ์วิกฤต
- ในจำนวนผู้ต้องขังทั้งหมดกว่า 3 แสนคน เป็นคดีความผิดตาม พ.ร.บ.ยาเสพติด ถึง 82% หรือ 205,393 คน แบ่งเป็น ยาบ้า 153,936 คน (75%) ยาไอซ์ 27,427 คน (13.5%) กัญชา 2,120 คน (1.03%) อื่นๆ 76,764 คน (10.47%)
- การปล่อยผู้ต้องขังสูงวัย ผู้ต้องขังที่มีปัญหาสุขภาพเป็นแนวทางที่ใช้กันทั่วโลก โดยแอมเนสตี้ประเทศไทยเปิดเผยว่า เรื่องโควิดในเรือนจำเป็นปัญหาใหญ่ของแทบทุกประเทศ เพราะระบาดหนัก ควบคุมยาก ที่ผ่านมากว่า 100 ประเทศทั่วโลกได้ปล่อยตัวนักโทษไปแล้วกว่า 600,000 รายเพื่อลดความแออัด
- คำถามคือ เราสามารถหามาตรการอื่นๆ เสริม (กำไลอีเอ็ม, มาตรการคุมประพฤติ ฯลฯ) เพื่อนำผู้ต้องขังสูงวัย-ผู้ต้องขังที่มีโรคประจำตัวเสี่ยง-ผู้ต้องขังลหุโทษ-เหลือโทษอีกไม่มาก ออกจากเรือนจำเพื่อลดความแออัดในสถานการณ์วิกฤตได้หรือไม่
หากหันดูคุกไทย เราจะพบข้อมูลที่น่าสนใจดังนี้
1. ผู้ต้องขังในเรือนจำทั้งหมด 310,830 คน แบ่งเป็น
- 80% เป็นนักโทษเด็ดขาด หมายถึง สู้คดีจนถึงที่สุดแล้วและมีคำพิพากษาให้จำคุก
- 20% เป็นผู้ต้องขังที่คดียังไม่มีคำพิพากษาถึงที่สุด ทั้งอยู่ในชั้นสอบสวนของตำรวจ ชั้นต่อสู้คดีในศาลชั้นต้น หรืออยู่ในระหว่างอุทธรณ์ฎีกา มีประมาณ 61,000 คน
2. ในบรรดานักโทษเด็ดขาดทั้งหมด 249,639 คน แบ่งเป็น
- 4,805 คน อายุมากกว่า 60 ปี
- 61,088 คน อายุ 40-60 ปี
3.ในบรรดานักโทษเด็ดขาด 249,639 คน มีจำนวนมากที่เหลือโทษอยู่ไม่มาก แบ่งเป็น
- 14,652 คน เหลือโทษน้อยกว่า 3 เดือน
- 14,535 คน เหลือโทษ 3-6 เดือน
- 26,257 คน เหลือโทษ 6-12 เดือน
