โครงการศูนย์ศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้มอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ที่ทรงแก้ปัญหาเรื่องดินเสีย มีความแห้งแล้งไม่สามารถเพาะปลูกพืชได้ โดยเดิมที่เป็นพื้นที่รกร้าง ประชาชนจะขุดดินลูกรังไปขาย 

หลังจากนั้นพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรโครงการศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้มฯ ครั้งแรก เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน พ.ศ.2529 มีพระราชดำริว่า 

“ให้ดำเนินการศึกษาวิธีการปรับปรุงดินเสื่อมโทรม ให้สามารถใช้ประโยชน์ในการเพาะปลูกได้ โดยการทดสอบวางแผน และจัดระบบปลูกพืชที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ในลักษณะศูนย์ศึกษาการพัฒนาขนาดย่อม”

ระหว่างนั้นพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จฯมาตรวจเยี่ยมความคืบหน้า พร้อมรับสั่งชมเชยผู้เกี่ยวข้องทุกคน โดยเฉพาะกรมที่ดินว่า 

โครงการนี้ทำให้เป็นของขวัญแซยิดใช่ไหมพอใจมาก และขอบใจมากแล้วจะมาใหม่เมื่อครบ 6 รอบ

สร้างความปลื้มปีติกับข้าราชการการทำแปลงสาธิตการฟื้นฟูดินด้วยหญ้าแฝก การทดลองปลูกผักผลไม้ในพื้นที่ดินเสื่อมโทรม การทดสอบปลูกสบู่ดำเป็นพืชทดแทนพลังงานทางเลือก รวมไปถึงการจัดแหล่งเรียนรู้ด้านป่าไม้ ตามแนวคิด 'ปลูกป่าโดยไม่ต้องปลูก'

ปัจจุบันโครงการศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้มฯเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงเกษตร ของจ.ราชบุรี รวมทั้งเป็นศูนย์กลางในการศึกษาวิจัยและสาธิตทดสอบวิธีการฟื้นฟูปรับปรุงดินเสื่อมโทรมให้สามารถใช้ประโยชน์ได้ ซึ่งในโครงการฯ มีสถานที่ท่องเที่ยวให้ประชาชนได้ศึกษาและเรียนรู้มากมาย เช่น

- จุดที่ในหลวง ร.9ทรงปลูกต้นประดู่ เมื่อปี2539และทรงปลูกหญ้าแฝกในปี 2535

- ซุ้มมิ่งมงคล ที่มีต้นไม้มงคลหลากหลายชนิด

- แปลงหญ้าแฝกที่รวบรวมไว้ 28 สายพันธุ์ซึ่งเป็นชื่อของจังหวัดต่างๆ

- ฐานการเรียนรู้ เพื่อประโยชน์ในการศึกษา ดิน น้ำ พืช

- พลับพลาที่ประทับ ณ บริเวณอ่างเก็บน้ำ จัดสร้างเป็นสถานที่รับเสด็จฯ 

- เส้นทางธรรรมชาติที่มีป่าเบญจพรรณ ระยะทาง 1,170 เมตร

รายงาน : สุทธกิตติ์ สุทธาวรรณกุล