ผู้เชี่ยวชาญชี้อิทธิพลทางการเมืองของจีนในพม่ากำลังถูกเบียดด้วยการทอดไมตรีของสหรัฐ และบรรดาประเทศเอเชีย แต่ทุนจีนจะยังคงครองตลาดอยู่ต่อไป

ตลอดเวลาหลายทศวรรษที่ผ่านมา จีนซึ่งเป็นหัวรถจักรเศรษฐกิจของเอเชีย ได้ช่วยประคับประคองพม่าด้วยการติดต่อค้าขาย เป็นแหล่งขายอาวุธให้ และช่วยปกป้องการละเมิดสิทธิมนุษยชนในพม่า ด้วยการถือสิทธิ์ที่จะวีโต้ร่างข้อมติคว่ำบาตรในเวทีคณะมนตรีความมั่นคง

เมียนมาร์ได้ตอบแทนจีน ด้วยการให้สัมปทานน้ำมัน ก๊าซ และทรัพยากรธรรมชาติต่างๆ ขณะที่ความมีเสถียรภาพของพม่าก็ได้ช่วยลดโอกาสที่จีนจะพลอยได้รับผลกระทบข้ามพรมแดน

ทว่า นับแต่กองทัพพม่าได้ละวางอำนาจเมื่อปีที่แล้ว อิทธิพลของจีนในประเทศนี้ได้เสื่อมคลายลง

บริษัทของยุโรปและสหรัฐไม่ได้ถูกห้ามเข้าไปค้าขายและลงทุนในพม่าอีกต่อไป ทุนจากชาติตะวันตกได้เริ่มหลั่งไหลเข้าไปแข่งขันกับบริษัทจากจีน อินเดีย และชาติเอเชีย เพื่อช่วงชิงทรัพยากรและตลาดสินค้าอุปโภคบริโภค

การเยือนพม่าครั้งประวัติศาสตร์ของประธานาธิบดีสหรัฐ บารัก โอบามา ในสัปดาห์นี้ เป็นเครื่องบ่งชี้อย่างชัดเจนถึงความสัมพันธ์ที่กำลังเปลี่ยนแปลงระหว่างรัฐบาลวอชิงตันกับพม่า

เรโนด์ เอเกรโต ผู้เชี่ยวชาญเรื่องพม่าประจำมหาวิทยาลัยฮ่องกง บอกว่า พม่ากำลังถอนตัวออกจากการพึ่งพาจีน รัฐบาลปักกิ่งไม่อาจผูกขาดพม่าไว้กับตนแต่ฝ่ายเดียวได้อีกต่อไป อย่างไรก็ดี จีนจะยังคงมีอิทธิพลอย่างสูงในพม่าอยู่ต่อไป

การรุกทางการทูตของสหรัฐ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการหันเหทิศทางมาสู่เอเชีย-แปซิฟิก ได้สะท้อนให้เห็นเมื่อครั้งที่รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐ ฮิลลารี คลินตัน เยือนพม่าเมื่อปีที่แล้ว ซึ่งได้สร้างความหวั่นไหวแก่จีน

หยวนเป็ง ผู้อำนวยการสถาบันกิจการระหว่างประเทศร่วมสมัยของจีน บอกว่า สหรัฐจะใช้วิธีการที่ไม่ใช่การทหาร เหนี่ยวรั้งหรือสกัดกั้นการผงาดของจีน วอชิงตันจะกระชับความเป็นพันธมิตร และยกระดับความเป็นหุ้นส่วนกับมิตรประเทศ รวมทั้งตอกลิ่มในความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับเกาหลีเหนือ ปากีสถาน และพม่า  

อย่างไรก็ตาม ศาสตราจารย์เชินฉี ผู้เชี่ยวชาญด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ มหาวิทยาลัยซิงหัว ในกรุงปักกิ่ง บอกว่า ความสัมพันธ์ที่หยั่งรากลึกระหว่างจีนกับพม่า จะไม่อันตรธานไปในชั่วข้ามคืน "ถ้าพม่าได้รับการสนับสนุนจากนานาชาติมากขึ้น จีนก็จำเป็นต้องพัฒนาทักษะทางการทูตเพื่อรักษาความสัมพันธ์นี้ไว้

การรุกของสหรัฐไม่เพียงลิดรอนอิทธิพลทางการทูตของจีนเท่านั้น เมื่อพม่ามีตัวเลือกมากขึ้นที่จะติดต่อคบค้า ทุนจีนจะสูญเสียส่วนแบ่งตลาดที่เคยผูกขาดมานาน รวมทั้งโครงการพัฒนาที่พม่าเคยต้องขึ้นต่อจีนด้วย

จอส กอร์ดอน นักวิจัยของมหาวิทยาลัยเยล บอกว่า ตลอดระยะเวลากว่า 20 ปี จีนคบแต่ผู้ปกครองของพม่า ไม่สนใจกลุ่มประชาสังคม และชุมชนท้องถิ่น แต่ต่อไปปักกิ่งจะมองข้ามพลังทางสังคมเหล่านี้ไม่ได้แล้ว เพราะกระแสต่อต้านจีนมีอยู่ไม่น้อย

เขามองว่า ธุรกิจจีน ซึ่งได้ส่งสินค้าอุปโภคบริโภคเข้าท่วมตลาดพม่า ที่มีประชากร 60 ล้านคน จะมองหาช่องทางที่จะครองตลาดในพม่าไว้ต่อไป แม้โครงการสาธารณูปโภค และโครงการขนาดใหญ่ อาจถูกกลุ่มทุนจากประเทศอื่นช่วงชิงไป แต่สินค้าประเภทของกินของใช้ประจำวันจากจีนคงไม่ถูกอเมริกาตีตลาด

Source : AFP