วันที่ 19 มิถุนายน 2017 เป็นวันครบรอบ 5 ปีเต็มที่จูเลียน อัสซานจ์ ผู้ก่อตั้งเว็บไซต์วิกิลีกส์ ต้องใช้ชีวิตอยู่ในสถานทูตเอกวาดอร์ เพื่อลี้ภัยจากการจับกุมดำเนินคดีโดยทางการอังกฤษและสวีเดน วอยซ์ทีวี พาย้อนกลับไปดูความเป็นมาของคดีอัสซานจ์ ตัวอย่างสะท้อนชะตากรรมสื่อที่กล้าท้าทายรัฐเพื่อผลประโยชน์ของประชาชน
วันที่ 19 มิถุนายน 2012 จูเลียน อัสซานจ์ ผู้ก่อตั้งเว็บไซต์วิกิลีกส์ สื่อออนไลน์ที่ตีแผ่ข้อมูลปิดลับของรัฐบาลทั่วโลกให้ประชาชนได้รับรู้ ได้เข้าไปขอลี้ภัยในสถานเอกอัครราชทูตเอกวาดอร์ ประจำกรุงลอนดอน เพื่อหลีกเลี่ยงการถูกตำรวจอังกฤษจับกุม เพื่อส่งตัวไปดำเนินคดีในสวีเดน จากข้อหาข่มขืน ที่อัสซานจ์ยืนกรานปฏิเสธมาโดยตลอด ผู้สนับสนุนอัสซานจ์ทั่วโลกต่างมองว่าคดีข่มขืนนี้ เป็นความพยายามของรัฐบาลสหรัฐฯ สวีเดน และอังกฤษ ที่จะนำตัวอัสซานจ์ไปดำเนินคดีในสหรัฐฯข้อหาเผยแพร่ความลับของรัฐ เนื่องจากสวีเดนมีสัญญาส่งตัวผู้ร้ายข้ามแดนกับสหรัฐฯและอังกฤษ
จูเลียน อัสซานจ์ ออกแถลงการณ์สดผ่านโซเชียลมีเดียหลายครั้ง ระหว่างต้องลี้ภัยอยู่ในสถานทูตเอกวาดอร์
แม้ว่ารัฐบาลเอกวาดอร์จะให้สถานะผู้ลี้ภัยแก่อัสซานจ์ในปี 2012 แต่เขาก็ไม่สามารถรอดพ้นจากกระบวนการส่งตัวผู้ร้ายข้ามแดนได้ เนื่องจากตอนนั้นอัสซานจ์อยู่ในอังกฤษ เขาจึงไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากการเข้าไปลี้ภัยในสถานทูตเอกวาดอร์ โดยมีตำรวจอังกฤษเฝ้าอยู่หน้าสถานทูตตลอดเวลา เตรียมพร้อมจับกุมอัสซานจ์ได้ทุกเมื่อหากเขาก้าวเท้าออกจากสถานทูต
อย่างไรก็ตาม เมื่อสถานการณ์ยืดเยื้อนานหลายปี โดยที่ทางการสวีเดนไม่สามารถนำตัวนายอัสซานจ์เข้าสู่กระบวนการยุติธรรมได้ สุดท้าย เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคมที่ผ่านมา อัยการสวีเดนจึงตัดสินใจยุติการสอบสวนคดีนี้ ทำให้ถือว่านายอัสซานจ์พ้นจากมลทิน ไม่มีคดีใดๆติดตัว แต่ปรากฏว่าทางการอังกฤษกลับไม่ยอมยุติความพยายามในการจับกุมเขา โดยอ้างว่าอัสซานจ์หลบหนีการประกันตัว และถูกออกหมายจับโดยศาลอังกฤษ หลังจากเขาไม่สามารถปรากฏตัวต่อศาลตามหมายเรียกได้ในวันที่ 29 มิถุนายน 2012 ซึ่งเป็นช่วงเวลาหลังจากเขาเข้าไปลี้ภัยในสถานทูตเอกวาดอร์แล้ว โดยการหนีประกันตัวในอังกฤษ มีระวางโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับเงิน
จูเลียน อัสซานจ์ ออกแถลงการณ์ขอความเป็นธรรมให้ตนเองที่ระเบียงสถานทูตเอกวาดอร์
รัฐบาลอังกฤษมีสายสัมพันธ์ใกล้ชิดกับสหรัฐฯมากกว่ารัฐบาลสวีเดน แต่อังกฤษไม่เคยยืนยันชัดเจนว่าสหรัฐฯขอให้อังกฤษส่งตัวผู้ร้ายข้ามแดนอัสซานจ์หรือไม่ เนื่องจากเป็นนโยบายปกติที่อังกฤษจะไม่ตอบรับหรือปฏิเสธจนกว่าจะจับผู้ต้องหาที่จะส่งตัวข้ามแดนได้
อย่างไรก็ตาม รัฐบาลใหม่ของสหรัฐฯเองก็ไม่มีความชัดเจนมากนักว่าต้องการทำอย่างไรกับอัสซานจ์ นายโดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐฯ เคยกล่าวระหว่างการหาเสียงเลือกตั้ง ว่าเขารักวิกิลีกส์ เนื่องจากเป็นเว็บไซต์ที่เปิดโปงข้อมูลความผิดของนักการเมืองจำนวนมาก แต่หลังจากตั้งรัฐบาลแล้ว นายเจฟ เซสชันส์ อัยการสูงสุดสหรัฐฯ กลับยืนยันว่ากำลังยกระดับการติดตามตัวนายอัสซานจ์มาลงโทษ ในฐานะคดีตัวอย่างของการจัดการผู้เผยแพร่ความลับของรัฐต่อสาธารณชน และเมื่อผู้สื่อข่าวไปถามนายทรัมป์ ว่าตกลงเขามีนโยบายอย่างไรเกี่ยวกับอัสซานจ์ นายทรัมป์กลับบอกว่าเขาไม่ได้มีส่วนตัดสินใจในเรื่องนี้ และหากนายเซสชันส์ต้องการทำอะไร เขาก็ไม่มีปัญหา
เชลซี แมนนิง หรืออดีตพลทหารแบรดลีย์ แมนนิง หนึ่งในผู้ส่งข้อมูลลับของรัฐบาลสหรัฐฯให้วิกิลีกส์ เธอถุกจำคุกอยู่นาน 7 ปี ก่อนจะได้รับอภัยโทษโดยนายบารัก โอบามา อดีตประธานาธิบดีสหรัฐฯ และเพิ่งถูกปล่อยตัวเมื่อเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา
เอ็ดเวิร์ด สโนว์เดน อดีตนักวิเคราะห์ข้อมูลที่ทำงานให้สำนักงานความมั่นคงแห่งชาติของสหรัฐฯ หรือ NSAเผยแพร่ข้อมูลให้วิกิลีกส์และหนังสือพิมพ์เดอะ การ์เดียน ของอังกฤษ ปัจจุบันลี้ภัยอยู่ในรัสเซีย และเป็นหนึ่งในผู้ที่สหรัฐฯต้องการตัวมากที่สุด
ชะตากรรมที่ไม่แน่นอนของอัสซานจ์ เป็นภาพสะท้อนชีวิตอันยากลำบากของสื่อมวลชนที่กล้าเปิดเผยข้อมูลที่เป็นปฏิปักษ์กับรัฐบาลทั่วโลก ในขณะที่ผู้สนับสนุนวิกิลีกส์มองว่าอัสซานจ์คือฮีโร่ที่เสียสละเพื่อผลประโยชน์ของประชาชน สร้างความโปร่งใสในการบริหารราชการแผ่นดิน แต่การได้มาซึ่งข้อมูลโดยวิธีผิดกฎหมายอย่างการแฮ็ก หรือการมี "หนอนบ่อนไส้" อย่างเชลซี แมนนิง ที่นำข้อมูลในความรับผิดชอบของตนเองออกมาเปิดเผย ก็ทำให้คนจำนวนหนึ่งมองว่าวิกิลีกส์เป็นเพียงองค์กรผิดกฎหมาย ที่เป็นภัยต่อความมั่นคงของชาติ
