ปัจจุบันวิทยาการทางการแพทย์ที่ก้าวหน้า ทำให้มีหลากหลายวิธีในการตรวจคัดกรองมะเร็ง แต่มีอยู่วิธีหนึ่งที่ไม่ต้องใช้เทคโนโลยีใดๆ อาศัยสัญชาตญานล้วนๆ วิธีที่ว่านี้ก็คือการให้สุนัข "ดมกลิ่น" หามะเร็งในร่างกายมนุษย์ การตรวจหามะเร็งโดยสุนัขจะแม่นยำแค่ไหน
เมื่อมะเร็งเป็นโรคร้ายที่คร่าชีวิตมนุษย์มากเป็นลำดับต้นๆของโลก จึงไม่แปลกใจที่ทุกวันนี้มีวิทยาการล้ำหน้ามากมายถูกคิดค้นพัฒนาขึ้นมาเพื่อรักษาและตรวจคัดกรองมะเร็ง โดยการตรวจหามะเร็งตั้งแต่ยังอยู่ในระยะเริ่มแรก เป็นสิ่งที่แพทย์ให้ความสำคัญอย่างมาก เนื่องจากหากตรวจพบมะเร็งได้เร็วเท่าไหร่ โอกาสที่ผู้ป่วยจะหายจากโรค และมีคุณภาพชีวิตที่ดี ก็มีมากขึ้นเท่านั้น
หนึ่งในกระบวนการตรวจคัดกรองมะเร็งที่มีการค้นคว้าวิจัยกันอย่างจริงจัง ก็คือการใช้สุนัขดมกลิ่นเพื่อหามะเร็ง แม้สุนัขจะได้รับการยอมรับว่ามีประสาทการแยกแยะกลิ่นเป็นเลิศ แต่ก็ฟังดูจะเป็นเรื่องเหลือเชื่อที่สุนัขจะได้กลิ่นมะเร็งในร่างกายมนุษย์ อย่างไรก็ตาม นักวิทยาศาสตร์พบว่าเซลล์มะเร็งซึ่งเป็นเซลล์ที่ผิดปกติในร่างกาย จะปล่อยสารเคมีบางอย่างออกมา และสุนัข ซึ่งมีประสาทรับกลิ่นมากกว่ามนุษย์ถึง 10 เท่า จะสามารถตรวจจับกลิ่นสารเคมีที่เซลล์มะเร็งผลิตออกมาได้
มหาวิทยาลัยด้านวิทยาศาสตร์การแพทย์แห่งอาร์คันซอของสหรัฐฯ เคยวิจัยพบว่าสุนัขสามารถแยกแยะผู้ป่วยมะเร็งต่อมไทรอยด์ได้ถูกต้องถึงร้อยละ 88 โดยมีการฝึกให้สุนัขดมกลิ่นปัสสาวะของผู้ป่วย เพื่อแยกแยะว่าผู้ป่วยคนใดเป็นมะเร็งไทรอยด์
วิธีนี้ได้รับการยอมรับว่านอกจากจะเป็นการสร้างอาชีพเพื่อรองรับสุนัขตำรวจหรือทหารที่ปลดประจำการจากสมรภูมิ ยังจะทำให้คนจำนวนมากไม่ลังเลที่จะเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็ง เพราะวิธีการนี้จะเสียค่าใช้จ่ายไม่แพง ใช้เวลาน้อย และยังไม่ต้องเจ็บตัว
อย่างไรก็ตาม แพทย์จากศูนย์วิจัยมะเร็งของอังกฤษให้ความเห็นว่าวิธีการใช้สุนัขดมกลิ่นเพื่อหามะเร็ง ยังไม่มีความเสถียรมากพอ เพราะสุนัขแต่ละตัวอาจมีศักยภาพในการดมกลิ่นไม่เท่ากัน และผลวิจัยเท่าที่มีอยู่ตอนนี้ ก็ยังไม่เพียงพอที่จะสรุปได้ว่าการใช้สุนัขตรวจมะเร็งมีความแม่นยำแค่ไหนกันแน่ แถมหากจะคิดกันจริงๆ การใช้สุนัขดมกลิ่นเพื่อตรวจหามะเร็งยังเป็นไปได้ยากหากจะนำไปใช้อย่างเป็นวงกว้างจริงๆ
แต่สิ่งที่น่าสนใจจากแนวคิดการดมกลิ่นเพื่อตรวจมะเร็งก็คือ นักวิจัยสามารถนำทฤษฎีที่ว่าเซลล์มะเร็งมีการปล่อยสารที่มีกลิ่นเป็นเอกลักษณ์ ไปต่อยอดพัฒนา "จมูกอิเล็กทรอนิกส์" เพื่อใช้ตรวจมะเร็งแบบเดียวกับการใช้สุนัขดมกลิ่น แต่มีความแม่นยำเที่ยงตรงกว่า แถมยังสะดวกในการใช้งานมากกว่าในอนาคต
